پمپ روغن برقی — تعریف، عملکرد، مشخصات، کاربردها

مقدمه و ضرورت

پمپ‌های روغن برقی تجهیزاتی کلیدی در روندهای انتقال، توزیع و تزریق روغن و روانکارها هستند. این پمپ‌ها سرعت انجام عملیات، دقت در دبی‌دهی، کاهش هدررفت و آلودگی و سهولت ادغام با سیستم‌های ثابت یا سیار را فراهم می‌آورند؛ از همین‌رو در تعمیرگاه‌ها، خطوط تولید و سامانه‌های روانکاری مرکزی کاربرد گسترده دارند. 

تعریف و نحوه عملکرد

پمپ روغن برقی دستگاهی است که انرژی الکتریکی را از طریق یک الکتروموتور به مکانیزم جابجایی (مانند پمپ دنده‌ای، روتاری، جرروتر یا ون) منتقل می‌کند تا روغن را از مخزن مکیده و تحت فشار به محل مصرف برساند. در پمپ‌های ون (vane) تیغه‌های لغزنده (vanes) در شیارهای روتور حرکت می‌کنند و حجم محفظه تغییر کرده، مکش و دهش تولید می‌شود؛ در پمپ‌های گرور (gerotor) نیز زوج چرخ‌دنده داخلی/خارجی جریان پیوسته و هموار ارائه می‌دهند. انتخاب نوع مکانیزم روی قابلیت مکش اولیه، مقاومت در برابر ذرات معلق و بازه ویسکوزیته مؤثر است. 

ویژگی‌ها و مشخصات فنی (چه چیزهایی را باید بررسی کرد)

برای انتخاب و مشخص‌کردن یک پمپ روغن برقی باید مؤلفه‌های زیر بررسی شوند:

• توان و نوع موتور (AC/DC و ولتاژ)، روش تغذیه و قابلیت کار مداوم (Duty cycle). 

• سایز اتصالات ورودی/خروجی (مثلاً 1″ یا 3/4″) و نوع اتصالات (بوشن، فیتینگ). 

• حداکثر دبی و حداکثر فشار عملیاتی (Q و P)؛ مشخص‌کننده ظرفیت انتقال و سرعت پر/خالی‌کردن مخازن. 

• حداکثر ویسکوزیته قابل‌پذیرش (cSt) — اهمیت ویژه دارد زیرا روغن‌های سنگین نیاز به پمپ‌هایی با قابلیت عبور ویسکوزیته بالا دارند. برخی مدل‌ها تا 500 cSt یا بالاتر پشتیبانی می‌کنند. 

• سرعت گردش (RPM) و تأثیر آن بر عمر مکانیکی و دبی.

• نوع پمپ (ون، گرور، دنده‌ای و غیره) و مواد سازنده روتور/چرخ‌دنده‌ها (فولاد، برنز، اجزای سخت‌کاری‌شده یا آلیاژهای مقاوم). 

• شیر بای‌پس (قابل تنظیم) برای حفاظت از مدار در برابر افزایش فشار و جلوگیری از آسیب به پمپ یا شیلنگ. 

• آب‌بندی‌ها (مثلاً نوار ویتون یا سیل‌های مکانیکی)، دمای کاری مجاز و سطح صدا.

• قابلیت نصب روی بشکه، IBC یا نصب ثابت، و دسترسی به قطعات یدکی و کیت‌های سرویس. 

کاربردها — شرح کامل و دسته‌بندی‌شده

در بررسی سایت‌های تولیدکننده و تأمین‌کننده‌ معتبر، پمپ‌های روغن برقی در موارد زیر کاربرد دارند؛ هر مورد با نمونه عملکرد توضیح داده شده است:

1. کارگاه‌های خودرو و خدمات فنی

• پر کردن کارتر، گیربکس و دیفرانسیل؛ تخلیه سریع مخازن و انتقال از بشکه/IBC به مخزن سرویس. سیستم‌های قابل نصب روی بشکه یا واگن سرویس از این دسته هستند. 

2. سیستم‌های روانکاری مرکزی و خودکار (Central lubrication / automatic lubrication)

• تأمین پیوسته روغن برای یاتاقان‌ها، گیربکس‌ها و نقاط اتصال در خطوط تولید و ماشین‌آلات سنگین که نیاز به توزیع زمان‌بندی‌شده و قابل‌کنترل دارند. در این کاربرد، پمپ‌های برقی با کنترلرها و منیفولدها یکپارچه می‌شوند. 

3. خطوط تولید صنعتی و ماشین‌آلات سنگین

• گردش و تزریق روغن هیدرولیک، روانکاری اجزاء دوار و خنک‌کنندگی سیستم‌های نیروگاهی و صنایع سنگین؛ این کاربردها معمولاً نیازمند پمپ‌های با قابلیت تحمل ویسکوزیته بالا و کار مداوم هستند. 

4. کشاورزی و ماشین‌آلات راه‌سازی/معدنی

• انتقال و عرضه روغن‌های سنگین برای قطعات متحرک، ماشین‌آلات برداشت و مجموعه‌های هیدرولیک؛ افزون بر این، پمپ‌ها در محل‌های دور از شبکه برق به‌صورت DC یا ست‌های باتری‌دار مورد استفاده‌اند. 

5. سوخت‌رسانی و انتقال دیزل/بیودیزل

• برخی مدل‌ها توانایی جابجایی دیزل، HVO و سوخت‌های مشابه را دارند و برای پرکردن مخازن، تأمین سوخت ماشین‌آلات ثابت یا سیار مناسب‌اند. 

6. فرآیندهای پالایش، پتروشیمی و مراکز ذخیره‌سازی

• انتقال روغن‌های پایه و محصولات واسطه بین مخازن و واحدهای پردازشی؛ در این محیط‌ها مقاومت شیمیایی قطعات و قابلیت کار با ویسکوزیته‌های مختلف اهمیت دارد. 

7. کاربردهای ویژه: فیلتراسیون و نگهداری فاضلاب روغنی

• تغذیه سیستم‌های فیلتراسیون روغن و بازیافت که نیازمند جریان کنترل‌شده با فشار مشخص برای عبور از فیلترها هستند. 

عوامل مؤثر در تفاوت کیفیت پمپ‌ها

جنس قطعات داخلی، دقت ماشین‌کاری، کیفیت آب‌بندی و آزمون‌های کارخانه‌ای تعیین‌کننده دوام و عملکرد واقعی‌اند. پمپ‌های با متریال نامرغوب معمولاً در دماهای بالا دبی را از دست می‌دهند، نشتی پیدا می‌کنند یا در برابر ذرات معلق آسیب‌پذیرند. دسترسی به قطعات یدکی و شبکه خدمات پس از فروش نیز از عوامل تجاری مهم در انتخاب است. 

معرفی مختصر پیوسی (Piusi) — Viscomat 70 و Viscomat 90

شرکت Piusi (ایتالیا) در زمینه تجهیزات انتقال سوخت و روغن شناخته‌شده است. خانواده Viscomat شامل مدل‌های ون (Vane) و گرور است که برای انتقال روغن تا ویسکوزیته‌های بالا طراحی شده‌اند. مدل Viscomat 70 (Vane) معمولاً برای روغن‌ها و دیزل با دبی تا حدود 25 لیتر در دقیقه و تحمل ویسکوزیته تا ~500 cSt طراحی شده و گزینه‌ای مناسب برای کارگاه‌ها و نصب روی IBC یا بشکه است؛ دارای شیر بای‌پس قابل تنظیم، سیل‌های مقاوم و موتور S1 برای کار مداوم است. مدل Viscomat 90 (معادل‌های گرور/دنده‌ای در خانواده Viscomat) برای مواردی که نیاز به فشار یا سازگاری بهتر با روغن‌های سنگین‌تر و کاربردهای صنعتی مداوم است مناسب‌تر است—انتخاب بین 70 و 90 بستگی مستقیم به دبی مورد نیاز، ویسکوزیته سیال و نحوه نصب (سیار یا ثابت) دارد. برای جزئیات دقیق‌تر فنی و کاتالوگ هر مدل، به صفحات محصول Piusi مراجعه کنید.